Dawne sposoby leczenia chorób psychicznych budzą grozę i zdumienie. Choć dziś większość z nich jest nie do pomyślenia, niektóre z nich, takie jak lobotomia, były stosowane jeszcze do niedawna. Co to jest lobotomia, kiedy ją wykonywano i czym została zastąpiona?
Drastyczność zabiegu, jakim jest lobotomia i zastosowanie (leczenie chorób psychicznych, za które kiedyś uznawano wiele zachowań odbiegających od normy) uczyniło ją bohaterką popkultury. Lobotomia pojawiła się m.in. w filmach: „Lot nad kukułczym gniazdem” (1975), „Wyspa tajemnic” (2010), „Planeta małp” (1968). Na czym polegała i co zadecydowało o zaprzestaniu tego zabiegu?
Lobotomia (inaczej leukotomia) jest zabiegiem z zakresu psychochirurgii. Stosowana była przy leczeniu choroby psychicznej: schizofrenii, depresji psychotycznej, choroby afektywnej dwubiegunowej. Operacja polegała na przerwaniu połączeń między płatami czołowymi (szczególnie kory przedczołowej). Pierwszy zabieg usunięcia kory czołowej wykonał w latach 80. XIX wieku szwajcarski lekarz Gottlieb Burkhardt. Lobotomię po raz pierwszy zastosowano w 1935r. w Portugalii. Neurolog António Egas Moniz wraz ze współpracownikiem Almeidą Limą wykonał zabieg na 63-letniej kobiecie cierpiącej na ciężką depresję urojeniową.
Pierwsza lobotomia polegała na wprowadzeniu do mózgu specjalnego narzędzia – leukotomu, stąd zabieg nazwano leukotomią. Leukotom tworzyła igła zakończona pętlą z drutu, który uszkadzał płaty czołowe. Jeszcze drastyczniejszą metodę stworzył włoski psychiatra Amarro Fiamberti, którą później rozwinął Walter J. Freeman jako lobotomię trans orbitalną.. Operacja polegała na uszkodzeniu płatów czołowych za pomocą narzędzia (orbitoklastu) przez wprowadzenie go do mózgu oczodołem.
Choć dziś wydaje się to nieprawdopodobne, pomysłodawca lobotomii za swój wynalazek uzyskał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny.
Nietrudno się domyśleć, że lobotomia przynosiła więcej szkody niż pożytku. Tylko u 1/3 pacjentów zauważono poprawę, u reszty albo stan się pogarszał, albo pozostawał bez zmian. Część pacjentów (co najmniej 5 %) zmarła w trakcie zabiegu lub na skutek zakażeń. Ci, którzy przeżyli, zaczynali cierpieć na zaburzenia osobowości, apatię, a także fizyczne dolegliwości, jak nietrzymanie moczu czy padaczka. Wielu pacjentów po lobotomii popełniało samobójstwo.
Lobotomia w opisanym kształcie przeszła do – zresztą niechlubnej – historii medycyny. Leczenie neurochirurgiczne stosowane jest bardzo rzadko i w przypadku najpoważniejszych przypadków, kiedy wieloletnie próby leczenia farmakologicznego i psychoterapii nie odnoszą skutku. Nowoczesnym odpowiednikiem lobotomii jest stereotaksja, cingulotomia, traktotomia podogoniasta, leukotomia limbiczna, przednia kapsulotomia. Wszystkie polegają na chirurgicznej ingerencji w mózgu i wszystkie są bezpieczne.
Artykuł opracowany na podstawie:
https://wylecz.to/uklad-nerwowy-i-psychiatria/lobotomia-leukotomia-przedczolowa-mozgu-co-to-jest-jakie-sa-skutki/