medi-TOUR

Kwas hialuronowy w kosmetyce

Od kilku lat kwas hialuronowy cieszy się ogromną popularnością. Bez niego nie byłoby licznych zabiegów odmładzających, czy też wielu świetnych kosmetyków nawilżających. Ten tzw. „eliksir młodości” jest jedną z najczęściej stosowanych substancji w kosmetyce, medycynie estetycznej, a nawet chirurgii. Czym jest? W jakim celu się go stosuje?

Kwas hialuronowy (glikozoaminoglikan) jest polisacharydem występującym w każdym żywym organizmie (a nawet u niektórych bakterii patogennych - Streptoccocus Pasteurella), w tym w organizmie człowieka (zwłaszcza w skórze). Jest on odpowiedzialny za utrzymanie właściwego poziomu nawilżenia, a wraz z kolagenem i elastyną decyduje o elastyczności, jędrności i gładkości skóry. Niestety jego zawartość w skórze obniża się wraz z wiekiem, około 40 roku życia jest go o połowę mniej niż u nastolatki. Jego niedobory powodują iż skóra jest sucha, mało elastyczna i skłonna do powstawania zmarszczek. W medycynie estetycznej i chirurgii stosuje się go do poprawy kształtu ciała (implanty) i niwelowania oznak starzenia się skóry. Iniekcje śródskórne z HA (hyaluronic acid - kwas hialuronowy) redukują zmarszczki, spłycają bruzdę nosowo-wargową, czy też uwydatniają usta. Zabiegi z kwasem hialuronowym dodatkowo pobudzają procesy regeneracji w skórze tym samym  odsuwają w czasie procesy starzenia.

Kwas hialuronowy w kosmetyce

Kwas hialuronowy - co to jest?

Kwas hialuronowy (HA) został odkryty w 1934 roku przez Karla Meyera i Johna Palmersa w ciałku szklistym oka bydlęcego. Po raz pierwszy w celach leczniczych został wykorzystany w okulistyce (podczas operacji siatkówki) w latach 70-tych XX w, natomiast w 1992 r. po raz pierwszy zastosowany został w dermatologii estetycznej. Ale tak naprawdę przełomowym wydarzeniem,  było odkrycie syntetycznej formy kwasu hialuronowego (1996r), który jest doskonale tolerowany przez skórę. To właśnie ten fakt umożliwił spopularyzowanie go i  zastosowanie na szeroką skalę zarówno w kosmetyce, medycynie estetycznej jak i chirurgii.

Jego nazwa pochodzi od greckiego słowa „hyalos”- szkło, gdyż substancja ta jest cieczą o barwie przeźroczystej i szklistej. Ze względu na masę cząsteczkową wyróżnia się: wysokocząsteczkowy kwas hialuronowy (HMWH) - ten rodzaj występuje w organizmie człowieka w warunkach fizjologicznych, oraz niskocząsteczkowy kwas hialuronowy (LMWH) - powstaje w  wyniku degradacji kwasu wysokocząsteczkowego na skutek: procesów zapalnych, działania hialuronidazy, wolnych rodników oraz procesów nowotworowych. Każdego dnia następuje rozkład i synteza ok. 1/3 HA zawartego w naszym ustroju. Kwas ten jest syntezowany w błonach komórkowych wielu komórek np. fibroblastów, komórek śródbłonka czy błonie maziowej. HA wykazuje zdolność łączenia się z białkami macierzy pozakomórkowej tj. kolagenem i elastyną.

Charakterystyczną cechą kwasu hialuronowego jest zdolność do wiązania dużych ilości cząsteczek wody (każda cząsteczka wiąże do 250 cząsteczek wody) i tym samym zwiększania swojej objętości nawet 1000- krotnie. Zawartość HA w organizmie nie jest jednakowa, w dużej mierze zależy od: miejsca występowania i wieku danej osoby (bardzo duża zawartość w embrionach, wraz z wiekiem maleje).  Występuje m.in. w skórze, pępowinie, gałce ocznej, stawach, ścianach naczyń oraz w krwi i limfie (wzrost jego stężenia w osoczu krwi obserwuje się w trakcie procesów starzenia czy też w różnych chorobach np. RZS czy marskość wątroby).

Rola kwasu hialuronowego

Kwas hialuronowy wpływa na prawidłowy poziom uwodnienia naskórka i skóry właściwej, a także ma zdolność do zwiększania wytrzymałości i odporności innych tkanek na odkształcenie, czyli zwiększa elastyczność,  spoistość i napięcie tkanek. Ponadto jest świetnym antyoksydantem, dezaktywuje reaktywne formy tlenu i wolne rodniki, które przyspieszają procesy starzenia. Kwas hialuronowy ułatwia wprowadzanie innych składników kosmetycznych wgłąb skóry - jest tzw. promotorem wchłaniania. Kwas ten występuje w chrząstkach i mazi stawowej gdzie odpowiada za właściwości amortyzujące i poślizgowe. Kwas hialuronowy bierze także udział w wielu procesach biochemicznych zachodzących w organizmie człowieka np. w gojeniu się ran, procesach zapalnych czy nowotworzeniu. Najwięcej HA występuje w skórze (50% całkowitej ilości) ale jego rozmieszczenie jest nierównomierne. W naskórku jest go niewiele: największa ilość w warstwie kolczystej, najmniejsza w podstawnej, zaś w warstwie ziarnistej i rogowej nie występuje wcale. Natomiast w skórze właściwej wchodzi  w skład macierzy pozakomórkowej, oplata włókna białkowe i komórki.

Kwas hialuronowy pozyskiwany jest z grzebieni kogucich (z 5 kg- 5-8g HA) lub też co ostatnimi czasy bardziej popularne metodą biochemiczną, poprzez fermentację bakterii Streptococcus.

Zastosowanie kwasu hialuronowego w kosmetologii

Kwas hialuronowy może być aplikowany drogą przezskórną, czyli stosując kosmetyki i wypełniacze lub też doustnie w suplementach diety.

Kosmetyki z HA

Jest składnikiem bardzo wielu różnych kosmetyków (np. kremów, ampułek, serum) o właściwościach silnie nawilżających, a także regenerujących i odmładzających. Kwas hialuronowy zawarty w kosmetykach tworzy na powierzchni skóry warstwę ochronną, tzn. taki okluzyjny film który zabezpiecza naskórek przed TEWL (przeznaskórkową utratą wody). Kosmetyki te polecane są osobom których skóra wymaga nawilżenia, a także posiadaczkom skóry dojrzałej skłonnej do powstawania zmarszczek (skóra staje się bardziej wygładzona, bruzdy na skórze ulegają spłyceniu).

Kosmetyki zawierające HA  chronią skórę przed działaniem czynników zewnętrznych: klimatycznych, związków chemicznych czy bakterii. Wbrew opiniom preparaty z kwasem hialuronowym można bezpiecznie stosować także zimą (czynnik nawilżający jest polisacharydem a nie wodą), nie powodują pękania skóry, rozszerzenia naczyń krwionośnych ani powstawania teleangiektazji, a dodatkowo łagodzą i minimalizują podrażnienia. Ze względu na dużą masę cząsteczkową jego zdolność do przenikania przez nieuszkodzony naskórek jest mocno ograniczona. W celu ułatwienia przenikania wprowadza się go w kosmetykach za pomocą liposomów, które ułatwiają mu przenikanie wgłąb skóry (ale nawet w takiej formie nie jest w stanie dotrzeć do skóry właściwej). Do produkcji preparatów kosmetycznych używa się najczęściej roztworu kwasu hialuronowego w ilości 1-5% (czyli 0,01- 0,05% w przeliczeniu na czysty kwas). Skuteczność tego typu kosmetyków zależy m.in. od wieku osoby stosującej, stanu i podatności skóry, a także czasu stosowania - minimum 30 dni.

Suplementy diety

Kwas hialuronowy podawany doustnie wykazuje dość niską biodostępność ze względu na swoje rozmiary (masę cząsteczkową), słabą rozpuszczalność w tłuszczach oraz szybką degradację w  wątrobie. Aby mógł przeniknąć przez kosmki jelitowe musi mieć niską masę cząsteczkową. Przełomem w stosowaniu HA w suplementach było opracowanie formuły (patent Japończyków) niskocząsteczkowego kwasu hialuronowego (LMWH), który ma zdolność przenikania przez nabłonek jelita do krwi z którą jest transportowany do naskórka i macierzy pozakomórkowej w skórze właściwej, a także do innych narządów w których brakuje kwasu. Doustna suplementacja wpływa  pozytywnie na właściwe nawilżenie skóry, ale co istotniejsze także na chrząstki i stawy. Obecnie dostępne są także w sprzedaży suplementy diety pochodzenia roślinnego, które działają w nieco odmienny sposób - tzn. hamują hialuronidazę, czyli enzym powodujący rozkład kwasu hialuronowego. Tego typu suplementy zawierają w swoim składzie np. wyciąg z jeżówki purpurowej.

Kwas hialuronowy jako wypełniacz

HA wstrzyknięty w skórę realnie zmienia strukturę skóry, ujędrnia, nawilża, regeneruje i wygładza skórę. Jako że jest substancją która naturalnie występuje w organizmie, wykazuje dużą biozgodność i jest preparatem bezpiecznym- ryzyko uczulenia na ten kwas jest znikome. Kwas hialuronowy w formie czystej, niezmodyfikowanej ma krótki okres półtrwania tzn. szybko usuwany jest ze skóry właściwej i degradowany w wątrobie. Dlatego poddaje się go modyfikacjom - usieciowieniu (polega na krzyżowym łączeniu cząsteczek kwasu). Nieusieciowiony kwas stosuje się w celu rewitalizacji skóry np. dłoni, szyi, dekoltu. W dermatologii estetycznej wykorzystuje się pochodne kwasu tzw. „hialany”.  HA jako wypełniacz ma sporo zalet jak np. ma zdolność wiązania dużej ilości cząsteczek wody, jest wypełniaczem czasowym (biodegradowalnym), biokompatybilnym i nieimmunogennym. Ponadto pomimo spadku stężenia żelu HA w skórze (zaniku, degradacji) jego objętość pozostaje praktycznie taka sama, aż do chwili kiedy ostatnia cząsteczka ulegnie degradacji. Oczywiście stosowane wypełniacze różnią się od siebie m.in. metodą otrzymywania kwasu, jego stężeniem, a także stopniem usieciowienia.

Preparaty z kwasem o dużej masie cząsteczkowej i niskiej lepkości stosuje się do powiększania ust i do niwelowania powierzchownych zmarszczek (np. korekcji fałdów nosowo-wargowych) - iniekcja w górne lub środkowe warstwy skóry właściwej, natomiast te o małej masie cząsteczkowej i wysokiej lepkości wykorzystuje się do wypełniania głębokich fałdów i bruzd, a także do modelowania konturów twarzy (np. policzków czy podbródka) - iniekcja kwasu na granicy skóry właściwej i tkanki podskórnej. Wyróżnia się także różne techniki implantacji kwasu tj. metoda „linijnego szycia”, metoda seryjnych wkłuć, metoda wkłuć o układzie wachlarzowym czy też wkłuć krzyżujących się. W jakich przypadkach warto zastosować?

Wypełniacze na bazie HA stosuje się do modelowania ust i korekcji rysów twarzy. Wypełniacze tego typu bardzo dobrze sprawdzają się w przypadku zmarszczek i fałdów, które są podatne na rozciąganie tzn. zmarszczki okolicy ust, zmarszczki statyczne, zmarszczki śmiechowe- „kurze łapki”, fałdy nosowo- wargowe, zmarszczki gładzizny czołowej, poprzeczne czoła tzw. „zmarszczki ze zmartwienia”. Nieskuteczne są natomiast w przypadku rozstępów czy np. zmarszczek dynamicznych.

Przeciwwskazaniami bezwzględnymi są wcześniejsze ostre reakcje na pochodne tego kwasu oraz ostre reakcje alergiczne. Natomiast z względnych przeciwwskazań należy wspomnieć o: skłonności do powstawania blizn przyrosłych i keloidów, trądzik, stany zapalne, infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze, ostuda czy rumień, łuszczyca i choroby przebiegające z objawem Kobnera, a także nierealne oczekiwania pacjenta.  Na 7-10 dni przed planowanym zabiegiem nie stosować Wit E, NLPZ (niesteroidowe leki p/zapalne), preparaty z kwasem acetylosalicylowym np. aspiryna. Przez pierwsze 72 h po zabiegu należy unikać aktywnego spędzania czasu, korzystania z solarium czy sauny. Oczywiście mogą pojawić się drobne powikłania po zabiegu, delikatne zasinienie, opuchnięcie, obrzęk czy świąd- objawy te znikają po 2-3 dniach. Efekt utrzymuje się od 6 do 12 miesięcy , po tym czasie powtarza się zabieg (zaaplikowany kwas ulega całkowitej degradacji w okresie miedzy 3 a 18 miesięcy).

Oczywiście kwas hialuronowy jest również stosowany powszechnie w medycynie tradycyjnej np. okulistyce, ginekologii, urologii, ortopedii.

 

Wioleta Dymon
Artykuł został przygotowany przez Super Piękna Strona o poradach z zakresu zdrowia i urody.