Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną, powodowaną zaburzeniem wydzielania insuliny, której niedobór prowadzi do nieprawidłowości w zakresie wykorzystania glukozy przez komórki organizmu, co z kolei implikuje zwiększenie stężenia cukru we krwi - tak zwaną hiperglikemię. Cukrzyca nieleczona lub leczona niewłaściwie jest jedną z głównych bezpośrednich i pośrednich przyczyn inwalidztwa oraz wczesnej umieralności. Długotrwale utrzymująca się hiperglikemia prowadzi do poważnych powikłań w zakresie układu sercowo-naczyniowego, nerwowego, czy narządu wzroku. Chcąc uniknąć dotkliwych konsekwencji niekontrolowanej lub kontrolowanej w nieprawidłowy sposób choroby, każdy pacjent z rozpoznaną cukrzycą powinien pamiętać o regularnym monitorowaniu swojego stanu zdrowia, niezależnie od występowania objawów, a nie tylko w sytuacji złego samopoczucia, czy pogorszenia stanu zdrowia.
Samokontrola glikemii jest integralną częścią leczenia cukrzycy i zarazem stanowi podstawę monitorowania jego prawidłowości. Częstość wykonywania pomiarów poziomu cukru we krwi za pomocą glukometru, co stanowi ideę samokontroli, uzależniona jest od sposobu prowadzenia terapii cukrzycy (leczenie dietetyczne, za pomocą doustnych leków przeciwcukrzycowych, wstrzyknięcia insuliny). Właściwe prowadzenie samokontroli wymaga od pacjenta systematyczności i samozaparcia oraz wiedzy na temat zakresu należnego poziomu glukozy we krwi, a także sposobów reagowania w przypadku jego odstępstw od stanu prawidłowego. Więcej informacji o samokontroli glikemii znajdziesz na stronie http://oddajcukier.pl/
Hemoglobina glikowana jest parametrem analizowanym we krwi, który odzwierciedla poziom wyrównania cukrzycy przez trzy ostatnie miesiące, poprzedzające badanie (wynik mieszczący się w zakresie wartości należnych, wskazuje na to, iż choroba była dobrze kontrolowana). Oznaczenia HbA1c należy wykonywać raz w roku u pacjentów ze stabilnym przebiegiem cukrzycy, którzy osiągają założone cele leczenia. U chorych nieuzyskujących obranych planów terapeutycznych, bądź tych, u których dokonano zmiany sposobu leczenia, należy wykonywać oznaczenia HbA1c co najmniej raz na kwartał.
Powyższe parametry, obrazujące gospodarkę tłuszczową organizmu, winny być badane raz w roku, a w przypadku obecności tzw. dyslipidemii (występowanie nieprawidłowości parametrów przemiany lipidów) - częściej.
Cukrzyca, szczególnie ta nieprawidłowo leczona, może skutkować zaburzeniami czynności nerek. Regularna kontrola funkcji tych narządów jest szczególnie ważna przez wzgląd na fakt, iż choroby nerek bardzo długo pozostają bezobjawowe - dlatego też niezmiernie istotne jest wczesne wykrycie wszelkich nieprawidłowości. W ramach kontroli pracy nerek wykonuje się badanie poziomu albumin w moczu (raz w roku), badanie ogólne moczu (raz w roku), oznaczenie stężenia kreatyniny w surowicy wraz z wyliczeniem eGFR (raz w roku, a w przypadku cukrzycy typu 1 po 5 latach trwania choroby). W przypadku chorych z podwyższonym poziomem kreatyniny, badanie to należy wykonywać co pół roku i dodatkowo rozszerzyć o oznaczenie we krwi elektrolitów (sód, potas, wapń, fosfor).
Pacjenci chorujący na cukrzycę narażeni są również na wystąpienie nieprawidłowości w zakresie narządu wzroku (tzw. retinopatia cukrzycowa, zaćma cukrzycowa, jaskra wtórna, neuropatia w układzie wzrokowym), stąd kardynalne znaczenie ma regularne prowadzenie kontroli u lekarza okulisty z uwzględnieniem badania dna oka. Wizyta taka winna odbyć się po 5 latach u chorych na cukrzycę typu 1, natomiast u chorych na cukrzycę typu 2 - w momencie rozpoznania choroby.
Niezmiernie istotne dla prawidłowej terapii cukrzycy jest utrzymywanie należnej, stałej masy ciała oraz odpowiednich wartości pomiarów ciśnienia tętniczego krwi. Celem leczenia ewentualnego nadciśnienia tętniczego jest zmniejszenie ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych. Wartości skurczowego ciśnienia tętniczego winny utrzymywać się poniżej 140 mmHg, natomiast w zakresie ciśnienia rozkurczowego optymalne jest uzyskanie wartości 80–85 mmHg. Ciśnienie tętnicze należy mierzyć podczas każdej wizyty lekarskiej, a u wszystkich pacjentów z rozpoznanym nadciśnieniem zalecana jest samokontrola w warunkach domowych.
Cukrzyca jest chorobą o przewlekłym przebiegu, mogącą implikować poważne powikłania w zakresie wielu narządów i układów. Nie istnieje lekarstwo mogące wyleczyć to schorzenie, jednak ciągły postęp medycyny daje wiele narzędzi do jej skutecznej kontroli, zapobiegania dotkliwym jej konsekwencjom, a pacjentom- możliwość dobrego funkcjonowania na wielu płaszczyznach i indywidualizację terapii dostosowanej do konkretnych potrzeb danej osoby.
