Czy aspartam jest rakotwórczy? Fakty i mity na temat aspartamu

Aspartam to jeden z najczęściej stosowanych słodzików. Pomimo tego, iż został stworzony ponad 50 lat temu, to nadal jego wykorzystanie w produkcji żywności budzi liczne kontrowersje. Czy jest rakotwórczy, czy szkodzi, a może powoduje skutki uboczne? Czym w ogóle jest aspartam? Chcąc poznać odpowiedzi na te nurtujące pytania, poniżej zaprezentowano szereg faktów i mitów na temat aspartamu.

Aspartam czy jest rakotwórczy

Co to jest aspartam?

Jest to substancja słodząca, inaczej mówiąc słodzik. Ze względu na to, że cechuje się prawie 200 razy słodszym smakiem od sacharozy, czyli tradycyjnego cukru spożywczego, jest wykorzystywany w produkcji żywności o obniżonej wartości kalorycznej[1]. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej dodatek aspartamu do danego produktu spożywczego oznacza się numerem E 951 w liście składników[2].

MIT 1. Aspartam jest rakotwórczy

Jak wykazano podczas badania prowadzonego przez European Ramazzini Foundation (ERF), spożywanie aspartamu przez szczury przyczyniło się do rozwoju nowotworów. Wyniki tego doświadczenia stały się podstawą do stwierdzenia, że aspartam jest substancją rakotwórczą[3].

W związku z tak poważnym zarzutami, wspomniane wyżej wyniki zostały zrecenzowane przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności, czyli jeden z najważniejszych organów zajmujący się bezpieczeństwem żywności. Analiza badań przeprowadzonych przez ERF wykazała szereg błędów, w tym:

  • brak dokładnych danych na temat wykorzystywanych zwierząt np. na temat pożywienia czy masy ciała,
  • podawanie zbyt wysokich dawek aspartamu zwierzętom, niemożliwych do osiągnięcia w naturalnych warunkach,
  • przebieg badania był niezgodny z protokołem i zasadami przeprowadzania badań dotyczących kancerogenności.

Warto także podkreślić, że gdy inna organizacja - FDA (Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków) również chcąc przenalizować wyżej wspomniane wyniki badań, otrzymała od badaczy z ERF jedynie część koniecznych danych, odmawiając udostępnienia wszystkich niezbędnych wyników.

Finalnie, dokładna analiza danych przez licznych ekspertów wykazała, że nie ma dowodów na to, aby aspartam i inne słodziki zwiększały ryzyko wystąpienia nowotworów u ludzi[4].

O tym przeczytasz też tu: Czy aspartam jest rakotwórczy i szkodliwy?

MIT 2. Aspartam jest szkodliwy

Nie rzadko możemy spotkać się z oświadczeniem, że spożywanie żywności zawierającej aspartam jest szkodliwe. Jednakże okazuje się, że te stwierdzenia te są całkowicie bezpodstawne, gdyż jak podkreśla Europejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), aspartam spożywany w rekomendowanych ilościach (tzn. maksymalnie 40mg/kg masy ciała na dzień), jest bezpieczny i nie stanowi żadnego zagrożenia dla zdrowia. Oświadczenie to wysunięto, po dokładniej analizie ponad 600 badań, w których nie stwierdzono szkodliwości tego słodzika2.

Więcej przeczytasz też na: Aspartame free

MIT 3. Stosowanie aspartamu powoduje skutki uboczne

Skoro aspartam nie jest szkodliwy, ani rakotwórczy, to może przyczynia się do wystąpienia skutków ubocznych?  Na te wątpliwości postanowiła odpowiedzieć FDA, czy Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków[5], która już w 1987 roku, po analizie ponad 100 badań naukowych, jednoznacznie stwierdziła, że brakuje danych naukowych dobrej jakości na temat tego, że konsumpcja aspartamu wiąże się z jakimikolwiek skutkami ubocznymi. Badacze podkreślili, że objawy takie jak np. bóle głowy czy wahania nastroju nie miały związku z konsumpcją tego słodzika, chociaż pojedyncze osoby mogą charakteryzować się wyjątkową wrażliwością na ten dodatek do żywności.

MIT 4. Aspartam nie jest szkodliwy, ale łatwo można przekroczyć bezpieczną dawkę

Badania rynku produktów spożywczych wykazały jasno, że jak dotąd nie zidentyfikowano produktu, w którym doszłoby do przekroczenia dopuszczalnej zawartości aspartamu[6]. Warto także podkreślić, że przekroczenie bezpiecznej dawki aspartamu w diecie jest praktycznie niemożliwe, ponieważ, bezpieczna dawka dla człowieka to 40mg/kg masy ciała2. W praktyce oznacza to, że osoba o masie ciała 80kg, aby przekroczyć rekomendowaną porcję, powinna spożyć powyżej 3g tego słodzika. Biorąc pod uwagę, że aspartam jest 200 razy słodszy niż tradycyjny cukier, jest to właściwie niemożliwe do osiągniecia.

FAKT 1. Aspartam może być stosowany w cukrzycy

Przestrzeganie zdrowej diety i aktywnego stylu życia, jest ważne dla wszystkich z nas, a już zwłaszcza dla osób cierpiących na różne choroby dietozależne np. cukrzycę. Jednakże czasami dostosowanie się do restrykcyjnych zasad dietetycznych może być męczące i trudne.

I tu z pomocą przychodzą słodziki stosowane w produkcji żywności dietetycznej. Dzięki temu, że cechują się one dużo słodszym smakiem od cukru, są wykorzystywane do produkcji żywności dietetycznej. Jednocześnie nie dostarczają one kalorii, a także nie wpływają na poziom glikemii, co jest szczególnie ważne dla osób chorujących na cukrzycę. Z tego względu także Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, w ramach zdrowej, prawidłowo zbilansowanej diety, pozwala na okazjonalne spożywanie słodzików takich jak np. aspartam[7].

FAKT 2. Stosowanie aspartamu w rekomendowanych dawkach jest bezpieczne

Media i portale popularnonaukowe grzmią na temat tego, że spożywanie aspartamu jest szkodliwe. Co jednak na ten temat mają do powiedzenia eksperci?

Aspartam, stosowany jako słodzik, jest uznany za bezpieczny przez ponad 100 organizacji zajmujących się zdrowiem i bezpieczeństwem żywności. Wśród najważniejszych z nich warto wymienić:

  • Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA),
  • Amerykańską Agenecję ds. Żywności i Leków (FDA),
  • UK Food Standards Agency (Wielka Brytania),
  • Health Canada (Kanada),
  • Food Standards Australia and New Zealand (Australia i Nowa Zelandia).

FAKT 3. Aspartamu nie mogą spożywać osoby chorujące na fenyloketonurię

Niestety z tego słodzika ani żywności z jego dodatkiem nie mogą korzystać osoby chorujące na fenyloketonurię. Wszystko z powodu tego, iż aspartam metabolizowany w organizmie, jest rozkładany na dwa aminokwasy: fenyloalaninę i kwas asparaginowy. Tego pierwszego osoby chorujące na fenyloketonurię, nie są w stanie metabolizować2.

W związku z powyższym, warto podkreślić, że mimo, iż wybrane osoby np. chorujące na fenyloketonurie nie mogą go stosować, to dla większości z nas jest on bezpieczny, nie powoduje skutków ubocznych, ani nie jest rakotwórczy. Jak podkreślają eksperci należy przestrzegać rekomendowanych dawek, gdyż to dla nich wiemy, że spożycie aspartamu jest bezpieczne, niemniej jednak warto podkreślić, że przekroczenie wspomnianych porcji jest praktycznie niemożliwe.

[1] A. Koszowska i wsp. Cukier – czy warto go zastąpić substancjami słodzącymi? Nowa Medycyna 1/2014.

[2] European Food Safety Authority. Scientific Opinion on the re-evaluation of aspartame (E 951) as a food additive. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food (ANS). EFSA Journal 2013; 11:12:3496.

[3] M. Soffritti i wsp, First experimental demonstration of the multipotential carcinogenic effects of aspartame administered in the feed to Sprague-Dawley rats. Environmental Health Perspectives, 2006; 114:3:379–385.

[4] S. Gallus i wsp. Artificial sweeteners and cancer risk in a network of case-control studies. Annals of Oncology, 2007; 1:18:40–44.

[5] U.S. Food and Drug Administration. FDA Statement on European Aspartame Study 2007.

[6] B. Sękalska. Zawartość sztucznych substancji słodzących – aspartamu, acesulfamu-k i sacharynianu sodu w napojach dietetycznych. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2007; 3:52:127 – 138.

[7] Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019. Diabetologia Praktyczna 2019; 5:1. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Via Medica.

Kredyty i poyczki dla lekarzy OLLIE Szkolenia z Medycyny Estetycznej